Όπως κάθε χρόνο σε όλη την Ελλάδα, την παραμονή των Χριστουγέννων, τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους με το τριγωνάκι τους, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι για να αναγγείλουν τη μεγάλη χριστιανική γιορτή και να δώσουν τις ευχές τους στο νοικοκύρη του σπιτιού. Όμως, τα κάλαντα δεν είναι τα ίδια σε όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, έχουν καταμετρηθεί πάνω από 30 παραλλαγές μόνο στον ελλαδικό χώρο. Εξαίρεση αποτελεί το νησί της Μήλου, στο οποίο δεν ψέλνονται τα κάλαντα την παραμονή των Χριστουγέννων, παρά μόνο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ενώ κάθε χρόνο είναι διαφορετικά και ζητούν την οικονομική συνδρομή για κάποιο κοινωνικό σκοπό.

Σας δίνουμε ορισμένες από τις επικρατέστερες παραλλαγές που θα ακούσετε…

ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Καλήν ημέραν άρχοντες

αν είναι ο ορισμός σας

Χριστού τη θεία γέννηση

να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον

εν Βηθλεέμ τη πόλη

οι ουρανοί αγάλλονται

χαίρει η φύσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται

εν φάτνη των αλόγων

ο Βασιλεύς των ουρανών

και ποιητής των όλων.

Μες στο σχολείο μας αυτό

πέτρες να μη ραγίσουν

κι οι δάσκαλοι κι οι μαθητές

χρόνια πολλά να ζήσουν.

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι

το δο- το δόξα εν υψίστοις

και τούτο άξιον εστί

η των η των ποιμένων πίστις.

Εκ της Περσίας έρχονται

τρεις μά- τρεις μάγοι με τα δώρα

άστρο λαμπρό τους οδηγεί

χωρίς χωρίς να λείψει ώρα

Έφτασαν εις Ιερουσαλήμ

με πο- με πόθον ερωτώσι

που εγεννήθει ο Χριστός

να πα- να παν' να τον ευρώσι

Δια χριστόν ως ήκουσεν

ο βα- ο βασιλεύς Ηρώδης

αμέσως εταράχθηκε

κι εγι- κι έγινε θηριώδης

Ότι πολλά φοβήθηκε

δια την, δια την βασιλείαν

μην του την πάρει ο Χριστός

και χα- και χάσει την αξίαν.

 

Καλήν εσπέραν άρχοντες (Πανελλήνια)

Καλήν εσπέραν άρχοντες.

Κι αν εί- κι αν είναι ορισμός σας

Χριστού την θεία γέννηση

να πω- να πω στ΄ αρχοντικό σας,

 

Χριστός γεννάται σήμερον

εν Βη- εν Βηθλεέμ τη πόλη,

οι ουρανοί αγάλλονται,

χαίρε- χαίρετ΄ η φύσις όλη,

 

εν τω σπηλαίω τίκτεται ,

εν φα- εν φάτνη των αλόγων,

ο βασιλεύς των ουρανών

και ποι- και ποιητής των όλων.

 

 

Κάλαντα Χριστουγέννων (Μωραΐτικα)

Χριστούγεννα , Πρωτούγεννα , πρώτη γιορτή του χρόνου,

για βγάτε , δέτε , μάθετε , πως ο Χριστός γεννάται .

Γεννάται κι αναθρέφεται με μέλι και με γάλα ,

το μέλι τρων οι άρχοντες , το γάλα οι αφεντάδες

και το μελισσοβότανο να νίβοντ' οι κυράδες!

Κυρά ψηλή ,κυρά λιγνή , κυρά γαϊτανοφρύδα ,

κυρά μου οτάν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου ,

βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη

και τον καθάριο αυγερινό τον βάζεις δακτυλίδι .

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε,

παρά σας αγαπούσαμε κι ηρθαμε να σας δούμε !

Δώστε μας και τον κόκκορα , δώστε μας και την κότα !

Δώστε μας και πέντ' έξι αυγά , να πάμε σ΄ άλλη πόρτα!

 

 

Κάλαντα Χριστουγέννων (Θράκη)

Χριστός γεννιέται, χαρά στον κόσμο,

χαρά στον κόσμο, στα παλληκάρια.

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες,

η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.

Κοιλοπονούσε, παρακαλούσε,

τους αρχαγγέλους , τους ιεράρχες.

-Σεις αρχαγγέλοι και ιεράρχες,

στη Σμύρνη πηγαίν΄τε , μαμμές να φέρ΄τε.

Άγια Μαρίνα, άγια Κατερίνα,

στη Σμύρνη πάνε , μαμμές να φέρουν.

Όσο να πάνε κι όσο να έρθουν,

η Παναγιά μας ηληυτηρώθη.

Στην κούνια τό ΄βαλαν και το κουνούσαν,

και το κουνούσαν , το τραγουδούσαν.

Σαν ήλιος λάμπει ,σα νιο φεγγάρι,

σα νιο φεγγάρι, το παλληκάρι.

Φέγγει σε τούτον το νοικοκύρη,

με τα καλά του, με τα παιδιά του,

με την καλή τη νοικοκυρά του...

 

Κάλαντα Χριστουγέννων (Δωδεκάνησα)

Αυτή είναι η ημέρα όπου ήλθ' ο Λυτρωτής

από Μαριάμ Μητέρα εκ Παρθένου γεννηθείς. (2)

 

Άναρχος αρχήν λαμβάνει και σαρκούται ο θεός

Αγέννητος γεννάται εις την φάτνην ταπεινός. (2)

 

Άγγελοι το νέο λέγουν εις ποιμένας και βοσκούς

ο Αστήρ το θαύμα δείχνει εις τους μάγους και σοφούς. (2)

 

Οι τρεις μάγοι ξεκινάνε τ" άστρο έχουν βοηθό

τη σπηλιά ψάχνουν να βρούνε με τον άγιο θεό. (2)

 

Λίβανο χρυσό και σμύρνα να του παν' επιθυμούν

τη μικρή γλυκιά μορφή του σκύβουν και την προσκυνούν. (2)

 

Όσοι έχετε στα ξένα να δεχτείτε με καλό ευτυχία να σας δίνει το Θεό παρακαλώ. (2)

 

Κάλαντα Χριστουγέννων (Κρήτη)

Καλήν εσπέραν άρχοντες αν είναι ορισμός σας.

Χριστού τη Θεία Γέννηση να πω στ'αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει

οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρετ' η φύσις όλη.

Κερά καμαροτράχηλη και φεγγαρο μαγούλα

όπου τον έχεις τον υγιό το μόσχο κανακάρη,

λούζεις τον και χτενίζεις τον και στο σχολειό τον πέμπει*:

κι ο δάσκαλος τον έδειρε μ' ένα χρυσό βεργάλι.

Και η κυρά δασκάλισσα με το μαργαριτάρι

είπαμε δα για την κερά ας πούμε για τη βάγια.

Άψε βαγίτσα το κερί, άψε και το λυχνάρι

και κάτσε και ντουχιούντιζε ίντα θα μας εβγάλεις

για απάκι για λουκάνικο για χοιρινό κομμάτι

κι από τον πύρο του βουτσιού να πιούμε μια γεμάτη.

Κι από τη μαύρη όρνιθα κανένα αυγουλάκι

κι αν το' κάνε η γαλανή ας είναι ζευγαράκι.

Κι από το πιθαράκι σου ένα κουρούπι λάδι

κι αν είναι κι ακροπλιάτερο βαστούμε και τ' ασκάκι.

Φέρε πανιέρι κάστανα, πανιέρι λεπτοκάρυα

και φέρε και γλυκό κρασί να πιουν τα παλικάρια.

Κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε «καλησπέρα».

 

Κάλαντα Χριστουγέννων (Ήπειρος)

Ελάτε εδώ γειτόνισσες

Και εσείς γειτονοπούλες,

Τα σπάργανα να φτιάξουμε

και το Χριστό ν΄ αλλάξουμε.

 

Τα σπάργανα για το Χριστό,

Ελάτε όλες σας εδώ.(δις)

 

Να πάμε να γυρίσουμε

Και βάγια να σκορπίσουμε .

Να βρούμε και την Παναγιά

οπού μας φέρνει τη χαρά.

 

Τα σπάργανα για το Χριστό,

ελάτε όλες σας εδώ.(δις)

 

Κοιμάται στα τριαντάφυλλα,

γεννιέται μες στα λούλουδα.

Γεννιέται μες στα λούλουδα ,

κοιμάται στα τριαντάφυλλα.

 

Τα σπάργανα για το Χριστό,

ελάτε όλες σας εδώ.

Τα σπάργανα να φτιάξουμε

και το Χριστό ν΄ αλλάξουμε.

 

Η φωτογραφία είναι από τον πίνακα του Νικηφόρου Λύτρα με τίτλο "Κάλαντα" και φιλοτεχνήθηκε το 1872 με λάδι σε μουσαμά. Σήμερα ανήκει σε ιδιωτική συλλογή.

Από: Πάνος Παπαμικρόπουλος

επιστροφή